Sanat, birbirinden farklı onlarca alt dalı bulunan uçsuz bucaksız bir evrendir. Bu evrenin bir parçası olan dioramalar da çok çeşitli amaçlarla yapılan maket çalışmalarıdır. Ancak bu maketleri normal maketlerden ayıran bir dizi ayrıcalık bulunmaktadır. Diorama sanat yapıtları daha çok müzelerde, sergilerde ya da gösteri alanlarında kullanılmak için yapılmaktadır. Bu çalışmaların temelinde geçmişte yaşanan bir olayı, akılda kalan bir anı ya da doğanın bir parçasını olduğu gibi aktarabilmek gelmektedir. Yani dioramalar büyük oranda gerçek dünyada karşılığı bulunan yapıtlardır. Bununla birlikte sanatçının hayal gücünün sınırları olmadığını da bilmek ve hayal ürünü eserlerin de diorama yapılabileceğini unutmamak gereklidir. Müzeler için yapılan diorama eserleri, farklı aydınlatma tekniklerinden de yararlanılarak gerçeğine yakın bir hale getirilmektedir.
Diorama yapımı bireyin hayal gücü ile sınırlıdır. Bu da yapılabilecek şeylerin sınırsız olduğu anlamına gelmektedir. İyi bir diorama yapabilmek için aşağıdaki yol haritasının izlenmesi yerinde olacaktır:
- Esinlenmek: Diorama yapmak için öncelikle bir esin kaynağına gereksinim vardır. Yani yapılacak olan nesnenin ya da canlandırılacak olan anın ne olacağının karar verilmesi gereklidir. Bu karar verildikten sonra, daha önce yapılan çalışmalara kısaca göz atmak ve onlardan esinlenmek de iyi bir yöntemdir. Özellikle yeni başlayanlar için bu iyi bir ilham kaynağı olacaktır. Ancak esinlenirken başkasının yaptığını aynı şekilde kopyalamaktan kaçınmalı ve yapıt özgün bir şekilde yeniden yorumlanmalıdır.
- Ölçekleme: Dioramalar şekil olarak gerçeğin birebir aynısıdır ama boyut olarak küçültülmeleri gereklidir. Küçültme işlemi yapılırken rastgele davranılmamalı, öncelikle yapılacak olan şeyin gerçek boyutları öğrenilmeli ve sonrasında da bir ölçek belirlenerek küçültülmelidir. Diorama inşa edilirken ölçeğe bağlı kalınmalıdır. Ölçekleme yapmanın en büyük yararlarından biri, çalışmanın orantılı ve gerçeğe daha benzer olmasını sağlamasıdır. Bu da detaylı bir çalışma gerektirmektedir. Özellikle büyük mimari yapıların dioraması yapılacağı zaman, özverili bir çalışmaya gereksinim duyulmaktadır.
Ayrıca ilginizi çekebilir: Maket Malzemeler ile Yapılabilecekler
- Planlama: Gerçek boyutu tespit edilen ve sonrasında da küçültme ölçeği belirtilen eserin hayata geçirilebilmesi için iyi bir planlamaya gereksinim duyulmaktadır. Bu aşamada da yapılacak olan eserin niteliğine göre özveri gereklidir. Diorama yapmaya yeni başlayan kişiler, kendileri için basit yapıları ya da doğa manzaralarını seçmelidir. Diorama yapımını bir inşaat yapımı olarak düşünmek gerekirse, plansız ya da projesiz başarıya ulaşmak son derece zordur. Bunun için de yapılacak işlerin aşamalara ayrılması, hangi aşamanın önce hangisinin sonra olacağının belirlenmesi ve üzerinde durulması gereken hususların neler olduğu önceden planlanmalıdır.
- Malzeme Tespiti ve Temini: Bahsedilen üç aşamanın tamamlanmasının ardından, diorama yapımında hangi malzemelerin kullanılacağı tespit edilmeli ve bu malzemeler tedarik edilmelidir. Diorama için malzeme seçerken, yapının gerçek dokusunu yansıtmasına özen gösterilmelidir. Tamamen kesme taşlardan yapılmış bir binayı, tuğla kullanarak diorama haline getirmek, yapının aslından kopmasına neden olmaktadır. Bu tür eserlerin müzelerde ya da farklı gösteri alanlarında sergilenme olanakları da son derece düşüktür.
- Yapım: Diorama yapımının son aşaması ise projenin hayata geçirilmesidir. Malzemeler temin edildikten sonra planlama aşamasında belirlenen kurallar çerçevesinde hareket edilmeli ve özveri ile çalışma tamamlanmalıdır. Yapım esnasında proje sıklıkla kontrol edilmeli ve sapma olmadığından emin olunmalıdır.
Diorama Malzemeleri Nelerdir?
Diorama yapımında kullanılabilecek malzemeler oldukça çeşitlidir. Daha önce de belirtildiği gibi bu malzemeler, yapılacak olan eserin orijinal haline uygun nitelikte olmalıdır. Bu bağlamda diorama yapımında en sık kullanılan malzeme, minyatür kesme taşlardır. Özellikle tarihi yapıların dioralamalarının yapılması için bu taşlardan yararlanılmaktadır. Minyatür kesme taşlar, gerçek taş malzemeden yapılan ancak belirli ölçekte küçültülmüş olan malzemelerdir. Buna ek olarak minyatür tuğlalar da diorama yapımından sıklıkla tercih edilmektedir.
Ayrıca ilginizi çekebilir: Kendin Yap Projesi (DIY) Nedir?
Daha çok modern yapıların canlandırılmaya çalışıldığı durumlarda, modern tuğlalar kullanılmaktadır. Yapıştırıcılar diorama yapımında en önemli malzemeler arasında yer almaktadır. Bu aşamada tutkal türü yapıştırıcılar kullanılabileceği gibi, tuğla ve taşları yapıştırmak için özel olarak hazırlanmış yapıştırma harçlarından da yararlanılabilmektedir. Elbette dioramalar yalnızca yapılarla sınırlı değildir. Doğa sahneleri de sıklıkla diorama konuları arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda minyatür ağaçlar, minyatür çimler, minyatür hayvanlar ve doğaya ait pek çok unsurun minyatür biçimleri de kullanılmaktadır.